Migrasyon Nedir ?

Günümüzde insan yaşamı için vazgeçilmez hale gelen gıda alıverişlerinde ürünlerin ambalajları çok dikkat çekmektedir. Ambalaj, ürünü hem koruma hem de tanıtma avantajına sahiptir. Çok farklı özelliklerde ambalaj materyalleri kullanılmaya başlanmıştır.
Gıda ambalaj maddeleri;
 1-Geçirgen olmayan ambalaj maddeleri; Metal, cam, seramik, alaşımlar
 2-Geçirgen olan ambalaj maddeleri; Plastikler, kauçuk
 3-Gözenekli ambalaj maddeleri; Kağıt, mukavva

Gıda ambalajı; ambalaj materyali ve gıdanın özellikleri, ambalajlama ve depolama sıcaklığı, UV ışığına maruz kalma ve ürünün depolama süresi gibi koşullara bağlı olarak gıda ile etkileşebilmektedir. Bu etkileşim, migrasyon olarak bilinen ve gıda ile etkileşim halinde bulunan ambalaj materyalinden gıdalara doğru gerçekleşen bulaşmalara neden olmaktadır.Kısa bir ifade ile ambalajdan gıdaya bazı maddelerin geçişine migrasyon, migrasyon sonucu gıdaya geçen maddelere ise migrant denilmektedir. Gıda ile temas halindeki tüm ambalaj materyalleri, değişen oranlarda da olsa gıda ile tek veya çift yönlü olarak etkileşmektedir. Bu etkileşim, gıda kalitesini, görünüşünü ve raf ömrünü etkileyen önemli faktörlerden biridir. Olabilecek herhangi bir etkileşim, ürünün kabul edilebilirliği ve kalitesi üzerinde negatif bir etki yaratabilmektedir. Ayrıca bu etkileşim, migrasyon riskini de arttırmaktadır.Hiç bir gıda ambalajı tamamen inert değildir ve migrasyon meydana gelebilmektedir.

MİGRASYONU ETKİLEYEN FAKTÖRLER
• Gıda Maddesinin Özelliği: Gıda maddesinin içeriği ambalaj maddesinin içerdiği kimyasalların çözünürlüğünü etkilemektedir.
Ortam Sıcaklığı: Gıda maddesi ile kimyasal bir maddenin etkileşimi, reaksiyona girmesi sıcaklık koşullarından etkilenmektedir. Ambalaj malzemeleri, uygun sıcaklık şartlarında kullanılmalı ve depolanmalıdır.
Temas Eden Yüzey Alanı: Ambalaj maddesi ve gıda maddesinin temas alanı migrasyona etki etmektedir.
Temas Süresi: Herbir ambalaj mataryeli işin gıda maddesini güvenli bir şekilde koruyabileceği farklı süreler vardır.
Ambalaj Maddesinin Özelliği: Ambalaj maddesinin özelliği kütle transferine etki etmektedir. Ambalaj maddeleriin geçirgenlik özellikleri birbirlerinden farklılık göstermektedir.

Fırat Özel, 2011 araştırmasına göre aşağıda maddelenen bileşiklerin bir kısmı yönetmelikler gereğince üretilen ambalaj malzemelerinde olmamalı ya da yönetmeliklerce belirlenen miktarlara dikkat edilmelidir.

• Kağıt ve karton malzemelerden yapılmış ve gıda ile temas eden malzemelerde formaldehit, 

• Plastiklerden üretilmiş gıda ile temas eden malzemelerde ftalat ve aromatik amin bileşikleri (streç filmler, oyuncaklar, plastik mutfak eşyaları), 

• Konserve kutuların içeriğinde kullanılan BADGE,

• Polikarbonat şişelerde Bisfenol A, 

• Melamin içeren plastiklerde melamin, 

• Seramik malzemelerde kurşun ve kadmiyum analizleri,

• Kavonoz kapaklarında ESBO bileşikleri Avrupa Birliği ülkelerinde yaygın olarak analizleri yapılan bileşiklerdir.

SONUÇ
Gıda alışverişlerinde satın alınan her gıda göze hitap etmelidir. Bu olay ilk olarak ambalajlarda karşımıza çıkar fakat göze hitap ederken aynı zamanda tüketici için koruyucu olmalıdır. Migrasyon burada karşımıza çıkmaktadır. Gıda maddesi ve gıda ambalajı arasında meydana gelen migrasyon sonucu, tüketilen gıdada kalite azalması, gıdanın bozulması ve ambalaj maddesinin özellikleri değişebilir. Tüm bunlar bizlere ambalajlama olayında migrasyonun önemini göstermektedir. Bu etkiyi en aza indirmek için uygun ambalaj malzemeleri şeçilip kullanım süresi dikkate alınmalıdır. Her ürün için bu özellikler farklılık gösterebilmektedir. Bu yüzde tüketici için en uygunu seçip gıdanın satışını daha iyi ayarlanabilmektedir.

Kaynaklar:

• Fırat Özel, 2011 - Gıda Ambalajlarında Migrasyon 

• Muncke J. (2009). Exposure to endocrine disrupting compounds via the food chain: Is packaging a relevant source? Science of the Total Environment 407 (16): 4549-4559. 

• Serpil Tural, 2013 - Gıda Ambalajları ve Migrasyon

 • Petersen JH, Namansen ET, Nielsen PA. 1995. PVC cling film in contact with cheese:health aspects related to global migration and spesific migration of DEHA. Food Addit. Contam, 12: 245-253

 • Fasano E., Bono-Blay F., Cirillo T., Montouri P. and Lacorte S. (2012). Migration of phthalates, alkylphenols, bisphenol A and di(2- ethylhexyl)adipate from food packaging. Food Control 27 (1):132-138.