Yumurta Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Organik Yumurta Nedir?

Organik yumurta; organik sertifikalı yemlerle beslenen, barınma ve çevresel koşullar ile hayvan refahının sağlandığı, genetiği değiştirilmiş organizmaların kullanılmadığı, serbest gezinen tavuklardan, Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmelik şartlarını taşıyan sertifikalı işletmelerde üretilen yumurtalardır. Bu yumurtaların ambalajlarında sertifikalı organik yumurta olduklarını gösteren organik sembolü bulunur. Bu sembolü taşımayan yumurtalar, organik yumurta olarak adlandırılamaz [1].

Ambalajda yazan %100 doğal, hormonsuz, hakiki, köy ürünü, saf gibi terimlerin; organik sembolü yoksa bir anlamı yoktur. Bu gibi terimler, tüketiciye üründe organik tarım uygulamaları kullanıldığının garantisini vermemektedir [2].

Yumurtaların kalite sınıflandırılması nasıl yapılır?

Türk Gıda Kodeksi Yumurta Tebliğine göre, A ve B olmak üzere iki yumurta sınıfı bulunmaktadır.

A sınıfı yumurta: Evcil tavuk cinsi tavuklardan elde edilen ve doğrudan insan tüketimine veya gıda sanayisinin kullanımına sunulan ve tebliğde belirtilen bazı kalite özelliklerini taşıyan kabuklu yumurtalar olarak tanımlanmaktadır. Buna göre A sınıfı yumurtalar; kabukları temiz, sağlam yapılı, çatlaksız ve kırıksız olmalıdır. Hava boşluğu; "ekstra taze" olarak satışa sunulan A sınıfı yumurtada 4 mm, diğerlerinde 6 mm’den yüksek olmamalı ve sabit olmalıdır. Berrak, saydam ve jel kıvamında ve yabancı madde içermeyen bir yumurta akına sahip olmalıdır. Yumurta sarısı; ışık muayenesinde merkezde yuvarlak gölge şeklinde görülmeli, yumurtanın döndürülerek hareket ettirilmesinde merkezden belirgin şekilde ayrılmamalı ve yabancı madde içermemelidir. Yumurta içeriğinde gözle görülebilir embriyo bulunmamalıdır. Yumurtalar yabancı koku içermemelidir. A sınıfı yumurtanın, yumurtlama tarihinden itibaren 21 gün içinde tüketiciye ulaştırılması gerekmektedir. A sınıfı yumurtanın son tüketim tarihi, yumurtlama tarihinden itibaren 28 günden fazla olmamalıdır. A sınıfı yumurtalar ağırlıklarına göre sınıflandırılmaktadır. XL (çok büyük) ağırlığı 73 gram ve daha fazla olan, L (büyük) ağırlık olarak 63-73 g aralığında olan, M (orta) 53-63 g aralığında olan ve S (küçük) ağırlığı 53 gramdan az A sınıfı yumurtaları ifade etmektedir [3].

B sınıfı yumurta: Evcil tavuk cinsi tavuklardan elde edilen, A sınıfı yumurtanın kalite özelliklerini karşılayamayan ve yumurta ürünlerinin hazırlanmasına uygun kabuklu yumurtalar olarak tanımlanmaktadır. B sınıfı yumurtalar gıda sanayiinde kullanılmaktadır  [3].

Yetiştirme metodu kodu nedir?

Yumurta kabuklarında bulunan sayılardan biri de yetiştirme metodu kodunu ifade etmektedir. Yetiştirme metodu kodu, yumurta kabuğu üzerine işletme ve kümes numarasının önüne damgalanmaktadır. Bu kodlardan “0” organik yetiştiricilik, “1” açık dolaşıma erişim yetiştiriciliği, "2" kümeste kafessiz yetiştiriciliği ve “3" kafesli yetiştiriciliği ifade etmektedir [4].

Renkleri neden farklıdır?

Yumurta kabuğunun renklerinin farklı olması tavukların farklı genetik özelliklere sahip olmasından kaynaklanmaktadır. Tüm yumurtalar başlangıçta beyaz renklidir. Yumurta kabuğunun beyaz dışında bir renk alması, tavuğun yumurtaya pigment adı da verilen renk maddelerini kazandırmasıyla olur. Örneğin oosiyamin adlı bir pigmente sahip tavukların yumurta kabuklarının iç ve dışı mavi renklidir. Kahverengi renkli yumurta veren tavuklar, yumurta kabuğunun oluşum sürecinin sonlarına doğru protoporfirin adı verilen bir pigmenti yumurtanın yüzeyine bırakmaktadır. Bu pigment, yumurtanın iç kısmına nüfuz etmediği için yumurta kabuğunun içi beyazken dışı kahverengi renkli olur [5].

Yumurta satın alırken nelere dikkat edilmeli?

Satın alınacak yumurtanın buzdolabında saklandığından emin olunmalıdır. Yumurtanın kartonu açılarak yumurtaların temiz ve sağlam kabuklara sahip olduğundan emin olunmalıdır [6]. Yumurtaların son kullanma tarihi kontrol edilmeli, son kullanma tarihi geçmiş yumurtalar satın alınmamalıdır  [7].

Yumurta satın alındıktan sonra nasıl saklanmalı?

Hem gıda güvenliği hem de yumurtanın kalitesinin korunabilmesi için yumurtalar uygun şartlarda saklanmalıdır. Satın alınan yumurta en kısa süre içerisinde temiz bir buzdolabında saklanmaya devam edilmelidir [8]. Yumurtalar satın alındıkları karton içerisinde saklanmalıdır. Bu sayede bayatlama geciktirilmekte ve buzdolabında bulunan diğer gıdaların kokularının yumurtaya geçmesi engellenmektedir. Buzdolabının sık açılıp kapatıldığında kapıya yakın bölmeler daha az soğuk olduğundan, yumurtalar dolap kapısından uzak bir bölmeye yerleştirilmelidir [9].

Kaynakça

[1] Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı,  Organik Tarımın Esasları ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik,  Resmî Gazete Tarihi: 18.08.2010 Resmî Gazete Sayısı: 27676

[2] Genel Bilgiler. T.C. TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI. (n.d.-a). https://www.tarimorman.gov.tr/Konular/Bitkisel-Uretim/Organik-Tarim/Genel-Bilgiler

[3] Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Türk Gıda Kodeksi Yumurta Tebliği (2014/55)

[4] Türk Gıda Kodeksi Yumurta Tebliği (2014/55)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ (2017/42)

[5] Dorothy Munn, M. S. U. E. (2022, January 21). Why are chicken eggs different colors?. MSU Extension. https://www.canr.msu.edu/news/why_are_chicken_eggs_different_colors

[6] Center for Food Safety and Applied Nutrition. (n.d.-e). What you need to know about egg safety. U.S. Food and Drug Administration. https://www.fda.gov/food/buy-store-serve-safe-food/what-you-need-know-about-egg-safety

[7] Food Safety and Inspection Service. Shell Eggs from Farm to Table | Food Safety and Inspection Service. (n.d.). https://www.fsis.usda.gov/food-safety/safe-food-handling-and-preparation/eggs/shell-eggs-farm-table#14

[8] Food Safety and Inspection Service. Shell Eggs from Farm to Table | Food Safety and Inspection Service. (n.d.). https://www.fsis.usda.gov/food-safety/safe-food-handling-and-preparation/eggs/shell-eggs-farm-table#14

[9] Şamlı, E., Okur, A.A. (2016). Tüm Yönleriyle Yumurta. İstanbul Ticaret Borsası Yayınları. 208.