Probiyotik, Prebiyotik ve Sinbiyotiklerin Hayatımızdaki Önemi Nedir ?

Hayat tarzlarımızda olan değişikliklerle birlikte insanların gıdalardan bekledikleri sağlık etkilerinde ve beslenme alışkanlıklarında değişikliler olmuştur. Tüketicilerin sağlık konusuna verdikleri önemin artışı ve ilaç gibi tıbbi etkisi olan ürünlerden çok doğal ürünlere ve fonksiyonel gıdalara yönelmesi fonksiyonel gıda ürünlerinin öneminin artmasını beraberinde getirmiştir. Fonksiyonel gıda ürünlerin tüketiciler tarafından talep edilmesinin en önemli sebeplerinden biri beslenme alışkanlıklarında değişiklikte bulunmadan daha sağlıklı ürünlere yönelmesine yardımcı olmasıdır. 1

Probiyotik :

Probiyotikler, tüketildiklerinde insan sağlığı üzerinde olumlu etki yaptığı düşünülen mikroorganizmalar olup laktobasiller ve bifidobakterler en sık kullanılan örnekleridir. 2 Probiyotiklerin besinsel kaynaklarına anne sütü ,fermente yoğurtlar,peynir,turşu,çiğ sucuk,kefir,ekmek, bira, şarap, kımız örnek olarak verilebilir. 3 

Probiyotiklerin insan sağlığı açısından sağladığı faydalarına gelecek olursak :

• Bağırsaklardaki zararlı bakterileri kontrol altına alıp, bağışıklık sistemini güçlendirerek direncini artmasında
• Zararlı bakterilerin neden olduğu enfeksiyonların yavaşlatılmasında
• Gıdalar ile alınan toksik maddelerin vücuttan atılmasında
• Kabızlık sorununun ve ağız kokusu sorununun giderilmesinde
• Antibiyotik kullanımı sebebiyle doğal florası bozulan bağırsakların dengesini düzeltmede,
• B grubu ve K vitamini üretimi ve emiliminde
• Bağırsaklardaki kalsiyum emilimini artırıp; kemik erimesini (osteoporoz) önlemede
• Cildin görünümünün iyileşmesinde 
• Serum trigliseritlerinin ve kolesterolün niceliğinin düşürülmesinde
• Kolon kanseri riskinin azaltılmasında etkilidir. 4,10

Prebiyotik :

Prebiyotikler, kalın bağırsak florasında bulunan bir tür yada sınırlı sayıdaki birkaç tür mikroorganizmanın gelişmesini yada aktivitesini seçici şekilde artıran, insan vücuduna yarar sağlayan sindirilemeyen bir gıda bileşenidir. 5 Prebiyotikler bağırsaktaki yararlı mikroflora tarafından seçici şekilde kullanılırken toksin üreten Clostridium’lar, proteolitik bakteriler ve toksijenik E. coli gibi potansiyel patojen mikroorganizmaların çoğalmasını da engellemiş olurlar. 6 Daha net bir şekilde açıklayacak olursak, prebiyotikler kalın barsakta patojen bakterilerin sayısını sınırlandırır, probiyotik bakterilerin ise gelişimini destekler. Prebiyotikler aynı zamanda oligosakkaritler (kısa zincirli karbonhidratlar) olarak bilinir . 7 Doğal prebiyotik kaynaklarına örnek vericek olursak : Meyvelerden; muz, elma, çilek, üzümde; sebzelerden; hindiba, enginar, yerelması, kuşkonmaz, kereviz, soğan, sarımsak, pırasa, domates, hardal bitkisinde; Tam tahıllardan; arpa, buğday, yulaf, çavdar, kepekli pirinç, tam buğdayda; Kurubaklagillerden; soya fasulyesi, mercimek, kurufasulye, nohut, bezelye de yer alırken içeceklerden birada yer alır. 3

Prebiyotiklerin faydaları ise: 

• Mikrofloranın bileşimine ve aktivitesine olumlu yönde etkileme
• Bağırsak hareketlerinin düzenlenmesine yardımcı olma
• Konağın immün sistemini güçlü tutma
• Minerallerin (Ca ve Mg gibi) emilimini ve biyoyararlılığını artırma
• Kan kolesterol ve trigliserid düzeylerini olumlu yönde düzenleme
• Patojen mikroorganizmaların çoğalmasını engelleme
• Kolon kanser gelişim riskini azaltma 
• Bebeklerde daha iyi bir barsak mikroflorası oluşturma
• Kabızlığı rahatlatma şeklinde sıralanabilir. 6,11

Sinbiyotik :

Probiyotik ve prebiyotikleri birlikte bulunmasıyla ortaya çıkan ürünlere sinbiyotik denir. Bu birliktelik sonucunda probiyotik bakterilerin yaşam süreleri uzar ve bağırsak için daha verimli hale gelir. 8 Sinbiyotik ürünün göstereceği etki, tek başına prebiyotik yada probiyotikten gelen etkiden fazladır. 9 Sinbiyotikler; prebiyotik ve probiyotiğin tek üründeki birleşimi olduğundan dolayı hem ince bağırsak hem de kalın bağırsak için faydalı birer ajan görevindedir. Sinbiyotikler için en güzel örnek yoğurtdur. 8 Kolon kanserine karşı sinbiyotik etki oldukça önemlidir. 11

Yazar : Seda Nur BODUR

Kaynaklar :

1 https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/122591/mod_resource/content/0/Ders%2012-Fonksiyonel%20G%C4%B1dalar.pdf
2 https://tr.wikipedia.org/wiki/Probiyotik
3 Probiyotikler -Prebiyotikler-Sinbiyotikleracikders.ankara.edu.tr › mod › resource › view
4 Aksu, F.Y., Sandıkçı Altunatmaz, S., Kahraman,T., (2010)Probiyotik Gıdalar Ve İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri ABMYO Dergisi / 19/ (90-94)
5 https://tr.wikipedia.org/wiki/Prebiyotik
6 Yılmaz,M., (2004). Probiyotik ve Prebiyotikler Güncel Pediatri / 2/ (142-145)
7 Sağdıç, O., Küçükönder, E., Özçelik, S., M.S. (2004). Probiyotik ve Prebiyotiklerin Fonksiyonel Özellikleri Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg. / 35/ (221-228)
8 https://tr.wikipedia.org/wiki/Sinbiyotik
9 Şimşek, İ., Bilgili, Ali., (2014) Prebiyotikler, Sinbiyotikler Ve Veteriner Hekimliğinde Kullanımı Türk Veteriner Hekimleri Birliği Dergisi /3 / 4 (97-110)
10 Kundakçı, A., Ergönül, B., (2016) Türkiye 9.Gıda Kongresi (93-96)
11 Damar, R.M., (2018). simbiyotik kullanımının bağırsak mikrobiota üzerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü .İstanbul. 104s.