Pomelo Meyvesi Nedir?

Ülkemizde son zamanlarda popüler olmasıyla, yetiştiriciliğine de başlanan pomelo (Çin greyfurdu) meyvesinin içeriği ve faydaları nelerdir?

Pomelo veya Shaddock (Citrus grandis), özellikle Asya ve Afrika’nın bazı bölgelerinde yaygın olarak yetişen ve turunçgiller arasında genişliği en fazla olan meyvedir. 4000 yıldır yetiştirildiği bilinen pomelo; portakal, mandalina, limon ve greyfurttan sonra dünyada en çok tüketilen beşinci turunçgil olarak kayıtlara geçmiştir[1]. Pomelo gibi tropikal meyvelerin ülkemizdeki yetiştiriciliği, Güneydoğu Asya ülkelerinin iklim şekli ile benzerlik göstermesi sebebiyle çoğunlukla Akdeniz bölgesinde yapılmaktadır[2]. Üretimi için özel ekolojik koşullar gerektirdiğinden dolayı fiyatları yüksek olmasına rağmen tropikal meyvelere talep artmaya devam ediyor[3].

Portakal ve limon karışımı bir aromaya ve diğer narenciyelere göre daha düşük seviyede asiditeye sahip olmasının yanı sıra daha az sulu ve şekerlidir. Diğer turunçgillerde olduğu gibi A, B ve C vitaminleri; kalsiyum, fosfor ve potasyum gibi mineraller yönünden oldukça zengindir[4]. Pomelo; salatalarda, soslarda, marmelat ve hamur işlerinde sıkça kullanılır. Kurutularak da tüketilebilen kabuğun içerisinde önemli esansiyel yağlar* ve polisakkaritler* bulunur[1]. Yetiştiği bölgeye göre tadında değişiklikler olabildiği gibi genel olarak iç kısmı, kırmızı ve açık sarı olmak üzere iki farklı renkte bulunabilir. Ayrıca meyvenin %30’undan fazlasını oluşturan kabuğu, çok fazla tüketim atığı oluşturduğu için içeriğindeki maddeler izole edilerek bazı çalışmalar yapılmaktadır[5].

Pomelo Meyvesinin Faydaları Nelerdir?

Narenciye ailesinin birçok yararlı özelliğini içerisinde barındıran pomelo, zengin besin değerleri ve içeriği sayesinde kendine özgü önemli faydalar sunar. Diğer turunçgillerde de olduğu gibi naringenin*, naringin* ve özellikle likopen* gibi antioksidanlar yönünden oldukça zengindir. Bu sayede serbest radikallerin* sebep olduğu hücre hasarlarını ve kronik sağlık sorunlarını önlemede önemli rol oynar[6].

Önemli bir C vitamini kaynağı olduğu için bağışıklık sistemini güçlendirir. Soğuk algınlığı gibi viral* ve bakteriyel enfeksiyonlara karşı direnç sağlar[7]. Ayrıca kabuğu soyulmuş meyve (yaklaşık 600 gr), yüksek miktarda su ve enerji içerdiğinden dolayı vücudun günlük ihtiyacının önemli bir kısmını karşılar ve bağışıklık sistemine yardımcı olur[8].

Tablo.1 Kabuğu soyulmuş pomelo besin değerleri (Yaklaşık 600gr) [8]


İçeriğinde bulunan yüksek lif sayesinde sindirim sistemine de destek olur. Sindirim sistemi rahatsızlıklarını ve bozukluklarını önler. Ayrıca lifli yapısı uzun süreli tokluk sağlayarak kilo vermeye yardımcı olur. Demir elementi açısından zengin olduğu için demir eksikliği sonucu oluşan hemoglobin üretimi yetersizliğinin önüne geçilebilir[9]. Diğer turunçgillerde de olduğu gibi yüksek C vitamini sayesinde kemik gelişimi, doku yenilenmesi ve kasların düzenli çalışmasında etkin rol oynar[10].

Pomelo Kabuğu Ne İşe Yarar?

İçerik bakımından zengin olmasının yanı sıra bir meyveden çıkan kabuk yoğunluğunun yüksek olması sayesinde kurutularak da tüketilir. Bunun dışında günümüzde başka pek çok şekilde kullanılması için çalışmalar devam etmektedir. Pomelo kabuğu, albedo* ve flavedo* olarak iki kısımdan oluşur. Albedo içteki beyaz, kalın ve süngerimsi kısım; flavedo ise dışarıdaki turuncu veya sarı renkteki kısımdır. Yüksek lif içeren, selüloz ve nanoselüloz* bakımından zengin olan kısım burasıdır. Ayrıca yüksek su ve yağ tutma kapasitesine sahip ve düşük kalorilidir. Albedo kısmından selüloz ve nanoselüloz ekstrakt edilerek*; kağıt ve diğer kompozitlerde dolgu maddesi, su emici, selüloz türevleri için hammadde olarak gıda ve sanayi alanında kullanılır[4].

Yapılan araştırmalar, narenciye kabuklarının lif kaynağı yönünden zengin olduğunu ve insan sağlığına yararlı bileşikler içerdiğini göstermiştir. Tüketime uygun hale getirmeden önce; bozulmayı önlemek, ulaştırma ve depolama masraflarını azaltmak için kabuklar kurutma işleminden geçirilirler. Düşük maliyeti ve kullanım kolaylığı sunması sayesinde en çok kullanılan yöntem, konveksiyonlu kurutmadır*. Fakat kabuklar ısıya maruz kaldıkları için besin değerlerinde düşüş gözlenebilir. 

Ürünün kalitesini korumanın en iyi yolu ise dondurarak kurutmadır*. Bu yöntemde kabuğun kalitesi korunur fakat maliyeti sebebiyle pek tercih edilmez[5]. İçerisindeki suyun uzaklaştırılması ile riskler azaltılarak tüketilmeye uygun olan pomelo kabukları marketlerdeki yerini alır.

Sonuç olarak; diğer turunçgillerde de olduğu gibi yüksek vitamin ve mineral kaynağı olan pomelo, bunların yanı sıra kabuğu ile de büyük ölçekte atık oluşturmak yerine geri dönüşüm yapmamızı sağlayabiliyor. Neredeyse her kısmından faydalanılabilen bu meyvenin hem insan vücuduna yararı hem de endüstriye olan katkısı sebebiyle ülkemizde de üretimi artabilir.

Sözlük
*Esansiyel yağlar: Genellikle bitkilerden elde edilen uçucu, hoş kokulu ve yağımsı sıvılardır[11].
*Polisakkaritler: Birden fazla şeker molekülünün birleşmesi ile oluşan nişasta ve selüloz gibi karbonhidratlardır[12].
*Nanoselüloz: Genellikle bakteriler tarafından üretilen nano yapılı selülozlardır[13].
*Ekstrakt etmek: Bir maddenin herhangi bir yolla özünün çıkarılması[14].
*Likopen: Parlak kırmızı renk veren bir pigment ve önemli bir antioksidandır[15].
*Serbest radikal: Son yörüngesinde bir ya da daha fazla eşleşmemiş elektronu bulunan atom, molekül veya iyonlardır. Kararsız yapıda olup son derece reaktif oldukları için hücre hasarına yol açarak kansere sebep olabilir[16].
*Flavedo: Turunçgil kabuklarının sarı ve turuncu renklerden oluşan dış tabakasıdır[17].
*Albedo: Turunçgil kabuklarının beyaz renkteki ve lif içeren iç tabakasıdır[17].
*Konveksiyonel kurutma: Sıvının gıdadan uzaklaştırılması işleminin ısı transferi ile sağlandığı kurutma tekniğidir[18].
*Dondurarak kurutma: Sıvının süblimleşme aracılığıyla gıdadan ayrıştırıldığı kurutma tekniğidir. Gıda önce dondurulur ardından sıvı kristalleri aniden gaz forma geçirilerek besin değerinin korunduğu yiyecekler elde edilir[18].
*Viral: Virüsler sebebiyle oluşan enfeksiyonlardır[19].
*Naringenin: Çoğunlukla narenciye ve domateslerde bulunan bir antioksidan özellikli flavonoiddir[20].
*Naringin: Çoğunlukla turunçgil ve üzümlerde bulunan antioksidan özelliği taşıyan bir flavonoiddir*[21].
*Flavonoid: Önemli bir miktarı turunçgillerde bulunan çeşitli biyolojik aktivitelere sahip doğal bileşiklerdir[21].

Yazar: Şaban Ruşan CEBECİ

Kaynaklar:
[1] Tocmo, R., Pena - Fronteras, J., Calumba, F. K., Mendoza, M., & Johnson J. J. (2020). Valorization of pomelo (Citrus grandis Osbeck) peel: A review of current utilization, phytochemistry, bioactivities, and mechanisms of action. Wiley Online Library. pp.1-2. doi:10.1111/1541-4337.12561
[2] Durmuş, E., & Yiğit, A. (2003, July). TÜRKİYE’NİN MEYVE ÜRETİM YÖRELERİ. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 26-27.
[3] Özer, Ç., Bruwier, F., Olgay, P., & Elmacıoğlu, F. (2020, December). TÜRKİYE’DE YETİŞEN BAZI TROPİKAL MEYVELERİN BESLENME AÇISINDAN ÖNEMİ VE GASTRONOMİDE YENİ YAKLAŞIMLAR. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(3), 437-438.
[4] Zain, N. F. M., Yusop, S. M., & Ahmad I. (2014). Preparation and Characterization of Cellulose and Nanocellulose From Pomelo (Citrus grandis) Albedo. Journal of Nutrition & Food Sciences. pp.1-4. doi:10.4172/2155-9600.1000334
[5] Rahman, N. F. A., Shamsudin, R., A, I., & Shah, N. N. A. K. (2016). Effects of post-drying methods on pomelo fruit peels. Researchgate. p.1. doi:10.1007/s10068-016-0102-y
[6] Nie, Z., Wan, C., Chen, C., & Chen, J. (2019). Comprehensive Evaluation of the Postharvest Antioxidant Capacity of Majiayou Pomelo Harvested at Different Maturities Based on PCA. PubMed. p.1. doi:10.3390/antiox8050136
[7] Carr, A. C., & Maggini, S. (2017). Vitamin C and Immune Function. US National Library of Medicine National Institutes. p.1. doi:10.3390/nu9111211
[8] U.S. DEPARTMENT OF AGRICULTURE. (2018). FoodData Central. https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/167754/nutrients
[9] Czech, A., Zarycka, E., Yanovych, D., Zasadna, Z., Grzegorczyk, I., & Kłys, S. (2020). Mineral Content of the Pulp and Peel of Various Citrus Fruit Cultivars. US National Library of Medicine National Institutes. p.7. doi:10.1007/s12011-019-01727-1
[10] Moores J. (2013). Vitamin C: a wound healing perspective. British journal of community nursing, Suppl, pp.1-2. doi:10.12968/bjcn.2013.18.sup12.s6
[11] Bayaz, M. (2014, October). Esansiyel Yağlar: Antimikrobiyal, Antioksidan ve Antimutajenik Aktiviteleri. Akademik Gıda, 12(3), 45-53.
[12] Britannica, T. Editors of Encyclopaedia (2019). Polysaccharide. Encyclopedia Britannica. https://www.britannica.com/science/polysaccharide
[13] Tozluoğlu, A., Çöpür, Y., Özyürek, Ö., & Çıtlak S. (2015). Nanoselüloz üretim teknolojisi. Türkiye Ormancılık Dergisi, 16(2). 205-206.
[14] Cambridge Dictionary. (n.d.). https://dictionary.cambridge.org/dictionary/english/extract
[15] Story, E. N., Kopec, R. E., Schwartz, S. J., & Harris, G. K. (2010). An update on the health effects of tomato lycopene. Annual review of food science and technology, 1, 189–210. doi:10.1146/annurev.food.102308.124120
[16] Karabulut, H., & Gülay, M., Ş. (2016). Serbest Radikaller. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 4(1), 50-52.
[17] Kaynarca, G., B., & Aşkın, B. (2020). Portakal Kabuğunun Farklı Yöntemlerle Kurutulması ve Bazı Teknolojik Özelliklerinin İncelenmesi. Researchgate. p.4. doi: 10.21597/jist.685821
[18] Maisnam, D., Rasane, P., Dey, A., Kaur, S., & Sarma, C. (2017). Recent advances in conventional drying of foods. Semantic Scholar. p.1.
[19] Oxford Learner's Dictionaries. Viral https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/viral
[20] Salehi, B., Fokou, P., Sharifi-Rad, M., Zucca, P., Pezzani, R., Martins, N., & Sharifi-Rad, J. (2019). The Therapeutic Potential of Naringenin: A Review of Clinical Trials. Pharmaceuticals (Basel, Switzerland), 12(1), 11. doi:10.3390/ph12010011
[21] Alam, M. A., Subhan, N., Rahman, M. M., Uddin, S. J., Reza, H. M., & Sarker, S. D. (2014). Effect of citrus flavonoids, naringin and naringenin, on metabolic syndrome and their mechanisms of action. Advances in nutrition (Bethesda, Md.), 5(4), 404–417. doi:10.3945/an.113.005603