Güneşten Gelen Şifa: D Vitamini

D vitamini, diğer bir adı ile kalsiferol yağda çözünen vitaminler grubunda yer alır. Endokrin bezlerde sentezlenemediği ve üretilmediği halde etki mekanizmasını tiroid ve steroid hormonların etki mekanizmasına benzemesi ve moleküler değişikliklere uğrayarak uzakta bulunan hedef hücrelere de etki etmesi sebebiyle hormon olarak sınıflandırılır[1]. Hormonlar arasında özel olma sebebi ise deride güneş ışığına maruz kalındığı taktirde üretilebiliyor olmasıdır[2].

D vitamini beş farklı formda bulunur;
D1 (lumisterollü ergokalsiferol)
D2 (ergosteroolü ergokalsiferol)
D3 (kolekalsiferol)
D4 (22 dihidrokalsiferol)
D5 (sitokalsiferol) [1]

Başlıca D vitamini kaynağı güneş ile alınan ultraviyole B (UVB) ışınlarının deri yüzeyinde fotokimyasal olaylar sonucu D3 vitaminine çevrilmesidir. Beslenme ile ise bitkisel kaynaklı beslenme ile D2 vitamini alınırlen hayvansal beslenme ile D3 vitamini alınır.Alınan D2 ve D3 vitaminleri yağ hücrelerinde depolanır ve gerektiği zaman kan dolaşımına alınır[3,4]

D vitamini gıdalardan ergokalsiferol ve kolekalsiferol olarak; tereyağı, süt, yulaf, tatlı patates, yumurta sarısı, sıvı yağlar, karaciğer ve yağlı tuzlu su balıklarından olan somon, sardalya ve ton balığından alınabilir[5,6].

Kalsiferolün Sağlık Açısından Önemi

Sözlük
*Otoimmün Hastalıklar: Kişinin bağışıklık sisteminin yanlış bir şekilde kendi vücuduna saldırması sonucu ortaya çıkan hastalıklardır.[21]
*Hipertansiyon: Damarın içindeki kanın damar duvarına yaptığı yüksek basınca hipertansiyon denir.[20]
*Kolorektal Kanser: Bağırsakta oluşan kötü huylu tümörlere denir.[22]
*MS: MS hastalığı olarak bilinen Multiple Skleroz; hareket aksaklığı, kaslarda güçsüzlük, kısmi felç, dengesizlik, konuşma ve görme bozuklukları gibi etkileri olan bir sinir sistemi hastalığıdır.[23]
*Tip 1 Diyabet: Vücudun insülin hormonunu yok eden antikorlar üretmesi sonucu kan hücrelerinde fazla şeker taşınmasına daynanan otoimmün hastalıktır.
*Tip 2 Diyabet: Genellikle ileri yaşlarda ortaya çıkan, salgılanan hormonun hücreye alınmaması sonucu hücredeki şekerin parçalamadığı otoimmün hastalıktır.[24]
*Romatoid Artrit: İltihaplı Romatizma, yani tıbbi adıyla romatoid artrit (eklem romatizması), kronik bir inflamatuar bozukluktur.[25]
*SLE: Kelebek hastalığı olarak bilinen sistemik lupus eritematozus (SLE) birçok vücut sistemini ilgilendiren bir otoimmün hastalıktır.[26]
*Haşimato: Bağışıklık sisteminin bakteri, virüs, mantar ve parazit gibi vücuda zarar veren antikorları tiroit bezine yönlendirerek yok etmeye çalışmasıdır.[28]
*Nörodejeneratif Hastalıklar:N Nörodejeneratif hastalık, öncelikli olarak insan beynindeki nöronları etkileyen bir dizi durum için kullanılan kapsayıcı bir terimdir.[23]
*Atopik Dermatit: Egzama (atopik dermatit) ciltte kuru, pullu yama tarzında lezyonlara ve yoğun kaşıntıya neden olan kronik bir cilt rahatsızlığıdır.[27]
*İrritabl Bağırsak Sendromu: Kalın bağırsakta ağrı, gaz oluşumu, kabızlık ve ishal gibi olumsuz durumların varlığıdır.[29]
*Raşitizm: Çocuklarda görülen, uzun süreli ve aşırı miktarda D vitamini eksikliğinden kaynaklanan bir hastalıktır. Raşitizm hastalığı çocukların kemiklerinin yumuşamasına ve zayıflamasına neden olur.[30]

Yazar : Meralnaz AYGÜN

Kaynakça

1. Berne, R.M. ve Levy M.N.(2008).Kalsiyum ve Fosfat Mekanizmasının Endokrin Düzenlemesi.Fizyoloji,5,801
2. Holick, M. F., Chen, T. C., Lu, Z., & Sauter, E. (2007). Vitamin D and skin physiology: a D-lightful story. Journal of bone and mineral research : the official journal of the American Society for Bone and Mineral Research, 22 Suppl 2, V28–V33. https://doi.org/10.1359/jbmr.07s211
3. Wacker, M., & Holick, M. F. (2013). Vitamin D - effects on skeletal and extraskeletal health and the need for supplementation. Nutrients, 5(1), 111–148. https://doi.org/10.3390/nu5010111.
4. Çimen, M , Bölgen Çimen, Ö . (2016). Obezite ve D vitamini . Mersin Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi , 9 (2) , 102-112 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/mersinsbd/issue/24537/259942
5. Holick M. F. (2007). Vitamin D deficiency. The New England journal of medicine, 357(3), 266–281. https://doi.org/10.1056/NEJMra070553
   Institute of Medicine (US) Committee to Review Dietary Reference Intakes for Vitamin D and Calcium, Ross, A. C., Taylor, C. L., Yaktine, A. L., & Del Valle, H. B. (Eds.). (2011). Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D. National Academies Press (US).
6. Bikle D. D. (2014). Vitamin D metabolism, mechanism of action, and clinical applications. Chemistry & biology, 21(3), 319–329.
7. https://doi.org/10.1016/j.chembiol.2013.12.016
8. Volmer, D. A., Mendes, L. R., & Stokes, C. S. (2015). Analysis of vitamin D metabolic markers by mass spectrometry: current techniques, limitations of the "gold standard" method, and anticipated future directions. Mass spectrometry reviews, 34(1), 2–23. https://doi.org/10.1002/mas.21408
9. DeLuca H. F. (2004). Overview of general physiologic features and functions of vitamin D. The American journal of clinical nutrition, 80(6 Suppl), 1689S–96S. https://doi.org/10.1093/ajcn/80.6.1689S
10. Fukumoto S. (2014). Phosphate metabolism and vitamin D. BoneKEy reports, 3, 497. https://doi.org/10.1038/bonekey.2013.231
11. Institute of Medicine (US) Committee to Review Dietary Reference Intakes for Vitamin D and Calcium, Ross, A. C., Taylor, C. L., Yaktine, A. L., & Del Valle, H. B. (Eds.). (2011). Dietary Reference Intakes for Calcium and Vitamin D. National Academies Press (US).
12. Chen, T. C., Persons, K. S., Lu, Z., Mathieu, J. S., & Holick, M. F. (2000). An evaluation of the biologic activity and vitamin D receptor binding affinity of the photoisomers of vitamin D3 and previtamin D3. The Journal of nutritional biochemistry, 11(5), 267–272. https://doi.org/10.1016/s0955-2863(00)00077-2
13. Griffin, M. D., Xing, N., & Kumar, R. (2003). Vitamin D and its analogs as regulators of immune activation and antigen presentation. Annual review of nutrition, 23, 117–145. https://doi.org/10.1146/annurev.nutr.23.011702.073114
14. Borissova, A. M., Tankova, T., Kirilov, G., Dakovska, L., & Kovacheva, R. (2003). The effect of vitamin D3 on insulin secretion and peripheral insulin sensitivity in type 2 diabetic patients. International journal of clinical practice, 57(4), 258–261.
15. Wang, T. J., Pencina, M. J., Booth, S. L., Jacques, P. F., Ingelsson, E., Lanier, K., Benjamin, E. J., D'Agostino, R. B., Wolf, M., & Vasan, R. S. (2008). Vitamin D deficiency and risk of cardiovascular disease. Circulation, 117(4), 503–511. https://doi.org/10.1161/CIRCULATIONAHA.107.706127
16. Merke, J., Hofmann, W., Goldschmidt, D., & Ritz, E. (1987). Demonstration of 1,25(OH)2 vitamin D3 receptors and actions in vascular smooth muscle cells in vitro. Calcified tissue international, 41(2), 112–114. https://doi.org/10.1007/BF02555253
17. Ulusal Gıda Kompozisyon Veri Tabanı http://www.turkomp.gov.tr/component_result-d-vitamini-iu-561
18. Acarkan, T . (2015). D VİTAMİNİ . Bilimsel Tamamlayıcı Tıp Regülasyon ve Nöral Terapi Dergisi , 9 (3) , 5-8 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/barnat/issue/42340/509522
19. Holick M. F. (2017). The vitamin D deficiency pandemic: Approaches for diagnosis, treatment and prevention. Reviews in endocrine & metabolic disorders, 18(2), 153–165. https://doi.org/10.1007/s11154-017-9424-1
20. Sağlam, M. E. L. D. A., Boşnak-Güçlü, U. F. M., İnce, D. İ., Savcı, S., Arıkan, H., & Tedavi, F. (2008). Hipertansiyon ve egzersiz. Baskı, Ankara, Klasmat Matbaacılık, 9, 91-96.
21. Erer Özbek, S . (2010). Otoimmün Nörolojik Hastalıkların Neden Olduğu Hareket Bozuklukları . Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi , 36 (3) , 127-133 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/uutfd/issue/35283/391560
22. Bekar, A . (2000). Kolorektal kanserlerde prognostik faktörlerin yaşam süreleriy ilişkisi . Türkiye Ekopatoloji Dergisi , 6 (1-2) , . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/tepd/issue/16551/172896
23. Yılmaz, M., & Yılmaz, N. (2013). D Vitaminin beyindeki rolü ve ilişkili nörolojik hastalıklar. J Clin Exp Invest www. jceionline. org Vol, 4(3).
24. Coşansu, G. (2015). Diyabet: Küresel bir salgın hastalık. Okmeydanı Tıp Dergisi, 31(ek sayı), 1-6.
25. Lee DM, Weinblatt ME. Rheumatoid Arthritis. Lancet. 2001;358:903–11.
26. Akın, D , Özmen, Ş , Danış, R . (2008). Lupus Nefritinde Güncel Tedavi . Dicle Tıp Dergisi , 35 (2) , 149-154 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/dicletip/issue/4690/63945
27. Ertam, İ., Su, Ö., Alper, S., Sarıcaoğlu, H., Karadağ, A. S., Demirsoy, E. O., & Borlu, M. (2018). Türkiye atopik dermatit tanı ve tedavi kılavuzu-2018. Turkderm, 52(1), 6-23.
28. Dilek, E., İşcan, B., Ekuklu, G., & Tütüncüler, F. (2011). Hashimoto tiroiditi tanısı alan vakaların geriye dönük değerlendirilmesi. Çocuk Dergisi, 11(2), 73-77.
29. Elif, E. D. E., & İLKTAÇ, H. Y. (2019). İrritable bağırsak sendromunda güncel diyet yaklaşımları. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(1), 1-6.
30. PEHLİVAN, İ., TOPRAK, G. D., & HATUN, Ş. (2004). Ülkemizdeki çocuk hekimlerinin D vitamini desteği ve raşitizm konusundaki tutumları. Çocuk Dergisi, 4(1), 42-45.