Alüminyum ile İlgili Sıkça Sorulan Sorular

Alüminyum nedir?
Alüminyum; demir, kalay ve bakır gibi bir metaldir. Yerkabuğunda en fazla miktarda bulunur ve dünya yüzeyinin ağırlığının yaklaşık %8’ini oluşturur.

Alüminyum nerede bulunur?
Alüminyum doğada neredeyse tüm kayaç ve topraklarda bulunmaktadır. Ayrıca su, hava ve insan vücudunda da bulunabilmektedir. Toprak ve su içinde doğal olarak bulunan alüminyum, bitkiler tarafından emilebilmektedir.

Alüminyumun gıdalar aracılığıyla nasıl vücuda alınır?
Alüminyum, farklı kaynaklardan beslenmeye dahil olabilmektedir. Çay yaprakları, kakao, baharat, bazı otlar, mantar, ıspanak, turp ve tahıllar gibi bazı bitkiler; süt ve soya ürünleri gelişirken topraktan alüminyum alabilmektedir. Bu ürünler kullanılarak üretilen ekmek, kek, bisküvi ve bebek formülleri gibi gıdalar da dolayısıyla alüminyum içerebilmektedir. İçme suyu ise düşük ihtimalli bir maruziyet kaynağıdır.

Gıda katkı maddeleri ve gıda boyaları, alüminyumun diyetle alınmasına katkıda bulunan başka bir etkendir. Alüminyum içeren gıda katkı maddeleri; hamur işlerinin dış kaplamalarında, toz formdaki içecek ve gıdalarda topaklanmayı önlemede ve gıdaların dokusunu ve tadını iyileştirmede kullanılmaktadır.

Suda çözünen gıda boyaları, alüminyum tuzu ile çökeltilerek alüminyum gölleri adı verilen suda çözünmeyen gıda boyaları oluşturulmaktadır. Suda çözünmeyen gıda boyaları, yağ ve yağ içeren gıda ürünlerinde kullanıldığında daha iyi dağılım, geniş renk skalası, daha parlak renkler ve daha yüksek ışık ve ısı stabilitesi gibi avantajlar kazandırmaktadır.

Ancak, tıpkı diğer gıda katkı maddeleri gibi, alüminyum içeren gıda katkı maddelerinin de güvenlik değerlendirmesinden geçmesi gerekmektedir. Gıda katkı maddeleri, sadece onaylandıktan sonra belirli gıdalara eklenebilmektedir.

Alüminyum içeren mutfak gereçleri ve alüminyum folyo gibi ambalaj malzemelerinin kullanılması da gıda ürünlerine düşük miktarda alüminyumun geçişine neden olabilmektedir.

Alüminyum içeren gıdaların tüketimi güvenli midir?
Alüminyumun insan sağlığına etkisini belirlemek için birçok çalışma yapılmıştır. Son yıllarda, kronik alüminyum maruziyetinin Alzheimer hastalığı ile ilişkili olabileceği endişeleri bulunmaktadır. Ancak Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA), 2008 yılında yaptığı güvenlik değerlendirmesi ile mevcut verilere dayanarak gıda yoluyla alüminyum maruziyetinin Alzheimer hastalığı gelişme riskini oluşturmadığını belirtmiştir.

Alüminyum, gıda ve içeceklerin birçok bileşeninde doğal olarak bulunmaktadır. Bunların birçoğu, sebze, tahıl ve süt ürünleri gibi sağlıklı bir diyetin önemli bileşenleridir. Sindirim sisteminde az miktarda emilmesi ve idrar ile atılması sayesinde vücutta bulunan alüminyum miktarı düşük tutulmaktadır. Bu nedenle, normal böbrek fonksiyonuna sahip kişiler için gıdalar ile alınan alüminyum endişe kaynağı değildir.

Gıda ile alınan alüminyum miktarının izin verilen seviyeleri hakkında bir düzenleme var mıdır?
Birçok çalışmanın bir araya getirdiği kanıtlara dayanarak, Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA) alüminyumun haftalık alınmasına izin verilen miktarını 1 mg alüminyum/kg vücut ağırlığı/hafta olarak önermiştir.

2011 yılında, FAO/WHO Gıda Katkı Maddeleri Ortak Uzman Komitesi (JECFA), yeni bilimsel kanıtları gözden geçirmiştir. Sonrasında Dünya Sağlık Örgütü (WHO) uzman paneli, geçici haftalık alınmasına izin verilen miktarı 2 mg alüminyum/kg vücut ağırlığı olarak arttırmıştır. Bilimsel kanıtlar, belirlenen seviyeye kadar tüketimin insanlarda sağlık riski oluşturmadığını gösterdiği için bu yeni karar alınmıştır.

Gıda üretiminde alüminyum kullanımına ilişkin düzenlemeler var mıdır?

Gıda Maddeleri ile Temas Eden Materyaller ve Maddeler ile ilgili Avrupa Birliği Yönetmeliği, gıdalar üretiminde kullanılan metallerin güvenli kullanımından bahsetmektedir. Gıda maddeleri ile temas edecek materyallerin, alüminyum gibi bileşenlerini gıdaya aktarmayacak şekilde iyi üretim uygulamalarına uygun olarak üretilmesi gerektiğini belirtmektedir.

2012 yılından bu yana, tüketicilerin EFSA tarafından belirlenen haftalık izin verilen miktarı aşmadığından emin olmak için alüminyum içeren gıda katkı maddelerinin kullanım koşullarını ayarlamayan düzenlemeler yapılmaktadır.

Kaynakça

Aluminium in food (Q&A): Sources, safety and regulations. (n.d.). https://www.eufic.org/en/food-safety/article/aluminium-qa