Proteinli Süt Nedir?

Son yıllarda tüm dünyada giderek yaygınlaşan sağlıklı yaşam için sağlıklı beslenme ve spor yapma eğilimi ile gıda sektöründe yenilikler yaşanmaya başlandı. Beslenme alışkanlıklarının besin değeri yüksek ancak az yağlı gıdalara kayması ve spora ilginin artması ile protein tüketimine verilen önem de arttı. Üreticiler ise daima tüketicinin istek ve ihtiyaçlarına cevap verme arayışı içerisinde olduğundan sağlıklı beslenme bilincine uygun yeni ürünler hızla market raflarındaki yerini almaya başladı. Bu ürünler arasında protein miktarı arttırılmış sütler başta sporcular olmak üzere sağlıklı beslenmeye özen gösteren tüketiciler tarafından çok talep gördü. 

Proteinli sütleri incelemeye başlamadan önce protein nedir sorusuna cevap verelim. Proteinler, büyümeyi ve kemik gelişimini sağlayan, kas kütlesini geliştiren, vücut dokularının oluşumunu ve onarılmasını sağlayan bileşenlerdir. İskelet sisteminde, kaslarda ve vücudun diğer birçok bölgesinde önemli ölçüde protein bulunmaktadır. Sudan sonra vücudumuzda en çok bulunan bileşen proteindir. Et, süt, yumurta gibi hayvansal gıdalar yüksek kaliteli protein kaynaklarıdır.1

Proteinli Sütlerin İçeriği
Kalsiyum, fosfor, potasyum gibi mineraller bakımından zengin olan süt beslenmemizde önemli bir yere sahiptir. Mineral içeriğinin yanı sıra protein yapısını oluşturan aminoasitler süt ve süt ürünlerinde önemli miktarlarda bulunmaktadır. Yüksek kalite protein içeren inek sütünün ortalama %3–3.5’i proteindir. İnek sütü proteininin %80’i kazein ve %20’si peynir altı suyu proteinlerinden oluşur.2
100 ml sütte 3-3,5 gram protein bulunurken proteinli sütlerde bu miktar yaklaşık iki katına kadar çıkabiliyor. Bu yüksek proteinin kaynağı doğal süt proteinleridir. Standart bir sütün doğal süt proteinleri olan kazein ve peynir altı suyu proteinleri ile zenginleştirilmesi sonucu yüksek proteinli sütler piyasaya sunulmuştur. Türkiye’de şu an birkaç farklı büyük marka tarafından piyasaya sürülmüş olan proteinli sütlerin 100 mililitresinde ortalama olarak 6 gram protein bulunur, kategorideki en yüksek protein oranı ise 330 ml’de 27 gram protein içeren markaya aittir. 

Doğal süt proteinlerinin yanı sıra B1, B3, B6, B12 gibi vitaminler ile zenginleştirilmiş proteinli süt seçenekleri de mevcuttur. Market raflarında vanilyalı, kakaolu gibi pek çok çeşidini de bulabileceğimiz proteinli sütlerin laktozsuz, az yağlı olması ve ilave şeker içermemesi ise tercih edilme sebepleri arasında yer alıyor. Laktoz, süt şekeri olarak bilinir ve sütte bulunan en önemli karbonhidrattır. İnek sütü ortalama %4,7 laktoz içerir. Endüstride laktaz enzimi kullanılarak laktozu azaltılmış ya da laktozsuz sütler üretilebilmektedir.2 Şu an Türkiye’de piyasaya sunulan proteinli sütler de genellikle laktoz içermemektedir. Laktoz intoleransı olan bireyler süt ve süt ürünlerini tükettiğinde ciddi sindirim problemleri yaşarlar, bu sebeple laktoz içermeyen sütleri tercih etmeleri gerekir. Proteinli sütlerin az yağlı olması ve genellikle ilave şeker içermemesi de sağlıklı beslenme açısından önem taşımaktadır. 

Günlük Protein İhtiyacımız Ne Kadar?
Dünya Sağlık Örgütü tarafından sağlıklı bir birey için günlük alınması gereken protein miktarı kg başına 0,8-1,0 gram olarak tavsiye edilmektedir.3 Bununla birlikte günlük protein ihtiyacı yaş, vücudun kas oranı, fizyolojik durum, fiziksel aktivite gibi faktörlere göre farklılık göstermektedir. Sporcularda ihtiyaç duyulan protein miktarı daha fazladır. Dayanıklılık sporu yapan bireylerde günlük olarak alınması gereken protein miktarı kilo başına 1,2-1,4 gram iken direnç egzersizleri yapan sporcularda ise kilo başına 1,4 – 1,7 gram olarak önerilmektedir.4 Spor yapan kişilerde protein ihtiyacının yüksek olması ve proteinlerin kasların gelişimini ve onarımını sağlaması sebebiyle proteinli sütleri en çok tercih eden grubu sporcular oluşturuyor.


Kaynaklar:
[1]     J. R. Hermann, Protein and the Body, Oklahoma Cooperative Extension Service, Division of Agricultural Sciences and Natural Resources,Oklahoma State University, pp. T-3163-1 - T-3163-4, 2019.
[2]     R. N. Ünal ve T. Besler, Beslenmede Sütün Önemi, Yayın No 727, Ankara: Sağlık Bakanlığı, 2008.
[3]     D. Pendick, Harvard Health Publishing, Harvard Medical School, 25 Haziran 2019. https://www.health.harvard.edu/blog/how-much-protein-do-you-need-every-day-201506188096. [Erişildi: 16 Temmuz 2020].
[4]     O. İlhan ve U. Şekir, Sporcuların Protein Tüketimi Nasıl Olmalı?, Türkiye Klinikleri Spor Hekimliği - Özel Konular, cilt 2, no. 3, pp. 8-15, 2016.